Recenzja książki: Pedagogika specjalna

Recenzuje: Justyna Gul

Tradycja a współczesność pedagogiki specjalnej

Pedagogika specjalna ma wśród nauk pedagogicznych ugruntowane miejsce oraz niekwestionowany dorobek. Jest ona skoncentrowana na człowieku wymagającym profesjonalnego wsparcia w odkrywaniu własnego potencjału bądź w pokonywaniu różnorodnych trudności. Zajmuje się ona zarówno osobami w wieku niemowlęcym, jak i przedszkolnym, szkolnym czy w okresie dorosłości - w tym starości. Mimo iż na rynku znaleźć można wiele publikacji poruszających zagadnienia leżące w obszarze zainteresowań pedagogiki specjalnej, to jednak z uwagi na znaczenie problematyki niepełnosprawności każda pozycja jest cenna - szczególnie, jeśli dotyczy całego spektrum tematów z nią związanych.

Taka właśnie jest książka autorstwa Iwony Chrzanowskiej, profesor zwyczajnej UAM w Poznaniu, pedagoga, pedagoga specjalnego, zatytułowana Pedagogika specjalna. Od tradycji do współczesności. Opublikowana nakładem Oficyny Wydawniczej Impuls pozycja jest już kolejną w serii autorskich podręczników akademickich, prezentującą bogaty dorobek naukowy oraz sygnalizującą ważne problemy edukacyjne. Jest to publikacja adresowana do szerokiego grona odbiorców – zarówno pedagogów specjalnych, jak i psychologów, studentów pedagogiki i rodziców oraz do opiekunów osób niepełnosprawnych, a także wszystkich zainteresowanych tematem.

Publikacja składa się z dwóch części, z których pierwsza koncentruje się na tradycyjnym spojrzeniu na pedagogikę specjalną, ukazując jej związki z medycyną, socjologią czy psychologią. Autorka podkreśla jej interdyscyplinarny charakter oraz fakt, iż pedagogika specjalna nie tylko korzysta z doświadczeń wielu dziedzin, ale także dzieli się z nimi wypracowanymi osiągnięciami. Autorka porusza tu zagadnienia związane z międzynarodowym systemem diagnozy nozologicznej WHO, przybliża pojęcia zdrowia i choroby, a także diagnozy oraz terapii, wskazuje na związek pedagogiki specjalnej i psychologii, z uwzględnieniem zagadnień obejmujących system orzecznictwa. Chrzanowska pokazuje również pozycję osoby niepełnosprawnej w majestacie prawa, omawiając rozwiązania prawne ONZ i UE, a szczególnie te zapisy, które odnoszą się do praw człowieka. Poznajemy również wybrane problemy wynikające ze związków pedagogiki specjalnej z socjologią, w tym – szczególnie istotne – postawy społeczne wobec niepełnosprawności oraz osób z niepełnosprawnością. W części tej znajdziemy również charakterystykę wyróżnionych grup osób z niepełnosprawnością i niedostosowanych społecznie, tj. osób z zaburzeniami wzroku, z uszkodzeniem słuchu, z niepełnosprawnością intelektualną oraz z chorobami przewlekłymi i niepełnosprawnością narządu ruchu. Autorka porusza również problematykę niedostosowania społecznego, zaburzeń zachowania, przestępczości nieletnich oraz przemocy w rodzinie.

Część druga książki została poświęcona współczesnym zagadnieniom pedagogiki specjalnej, a rozpoczyna ją rozdział dotyczący paradygmatycznych zmian we współczesnej pedagogice specjalnej. Autorka porusza również problematykę specjalnych potrzeb, w tym specjalnych potrzeb edukacyjnych, technicznych i psychospołecznych. Znajdziemy tu również zagadnienia dotyczące wczesnego wspomagania rozwoju (WWR), autystycznego spektrum zaburzeń, uczniów zdolnych i podstaw prawnych ich wspomagania w polskim systemie oświatowym, a także osób z niepełnosprawnością w różnych formach edukacji. Kolejne rozdziały poruszają wielce istotne kwestie związane z dorosłością oraz starością osób z niepełnosprawnością, a także z ich aktywnością społeczną i technologiczną.

Wszystkie zagadnienia zostały omówione niezwykle szczegółowo, z wyjaśnieniem terminologii występującej w książce. Publikacja Pedagogika specjalna. Od tradycji do współczesności stanowi tym samym nieocenione źródło informacji dla wszystkich, którzy związali swoje zawodowe życie z pomocą osobom niepełnosprawnym i niedostosowanym społecznie. Ponadto opracowanie Iwony Chrzanowskiej to nie tylko obszerne studium tematów leżących w kręgu zainteresowań tej dyscypliny pedagogiki, lecz również bodziec do własnych rozważań, badań i wniosków.